Plaatsing van het nieuwe Smits-orgel.

Orgel anno 1903 in Goirkese kerk Tilburg
Al in 1803 (!) had de schuurkerk van het Goirke een orgel.
Men had het gekocht uit de inventaris van de Capucijnenkerk in Antwerpen.
Onder leiding van Nicolaas van Hirtum - die zich in die tijd nog voornamelijk bezig hield met het restaureren van orgels- werd het orgel geplaatst, allereerst in de schuurkerk, naderhand in de 1839 nieuw gebouwde kerk.
In de loop van de tijd is er veel gerepareerd en verbouwd aan dit orgel.
Toen in 1903 de familie Eras-Donders bereid was om een schenking te doen van 12.000 gulden om een nieuw orgel aan te schaffen, werd het oude orgel verkocht en werd na lang en rijp beraad besloten de orgelbouwer Smits uit Reek (bij Grave) de opdracht te gunnen tot het bouwen van een nieuw orgel.
(Pikant detail: het zal wellicht niet helemaal toevallig zijn geweest, dat juist ook in 1803 het Kerkbestuur van het Heike een nieuw orgel bestelde…. )
Op 24 november 1903 werd het oude orgel voor het laatst bespeeld door organist/directeur Reijniers. Meteen na dit orgelspel werd het orgel afgebroken en verkocht aan de Gebroeders Vermeulen uit Weert, orgelbouwers sinds 1730.

Woensdag 1 maart 1905 Uit de correspondentie van de heer P.H.J. Westland:
"Inzegening van het nieuwe orgel des middags ten 3 ure.
Het nieuwe orgel is een cadeau vaan de familie Cornelius Eras, door een schenking van 12.000 gulden. Het orgel zelf is gebouwd door de firma Smits uit Reek voor 9.800 gulden.
De orgelkast is gemaakt door P. Jansen te Mill, in de stijl van de neo-gothiek.
Op de balustrade bevinden zich 2 engelen, een schenking van de familie Norbert De Beer-Donders.De muzikale leiding heeft de directeur-organist W.J. Reijniers.
De gastorganist voor vanmiddag is de Duitse organist, de heer Peter Kallenbach (van de St.Janskathedraal uit &rsquot;s Hertogenbosch)"

Nu had de Reijniers als directeur/organist zich ook zeer met de bouw van het Smits-orgel bemoeit. En met name dan toen het ging om de dispositie van het orgel.
Immers: de dispositie van een orgel is het geheel van registers, speelhulpen, manueelverdeling en technische details.

En de dispositie wordt voor elk te bouwen orgel apart door de orgelbouwer in overleg met de opdrachtgevers vastgesteld. Elke tijdgeest en/of muzikale stroming kent zijn eigen dispositie. Dus, aangezien ieder orgel (bijna) op maat ontworpen en gebouwd wordt, zijn er bijna geen orgels te vinden met exact gelijke disposities.

Bron: Regionaal Archief Tilburg

Zo moest dit orgel van Reijniers op een dusdanige plaats komen, dat hij in zijn combifunktie van dirigent/organist alle partijen vanaf zijn speeltafel kon zien en zo met zijn hoofd het koor kon dirigeren!

Bron: PKG Tilburg

Voor nog meer info: Eindrapport Smitsorgel Goirke door Rogér van Dijk.