1982- 23 mei : Viering Zaligverklaring Petrus Donders in Rome en Tilburg



Peerke Donders, grote held, Tilburg zal uw naam vereren …. en dan zeker op het Goirke! Immers: Peerke werd geboren op d’n Heikant in de parochie Goirke, zoals die in 1809 bekend was. In de Goirkese schuurkerk werd hij gedoopt, in de Goirkese kerk nam hij met een H.Mis afscheid van Europa om zich helemaal te wijden aan de mensen, die wegens hun ziekte verstoten waren geraakt in de binnenlanden van Suriname. Toen het dan ook duidelijk werd, dat Peerke zou worden zalig verklaard in Rome was het voor de voorzitter van het Mannenkoor Goirke, de heer Wim Oerlemans, geheel klip en klaar, dat er maar een koor in aanmerking kon komen om die feestelijkheden muzikaal te omlijsten en dat zou (vanzelfsprekend EN alleen) het Mannenkoor Goirke zijn.

Maar het zou anders lopen en hoe anders tekende Jan van de Put o.a. op in zijn gesprek met de heer Carol Donders in mei 2010. (Carol Donders was medeoprichter van het Mannenkoor Hart van Brabant in 1981. Hij was bariton-solist tijdens de viering in Rome.)

“Je moet eerst weten, dat er op 31 januari 1981 12 mannen bij elkaar kwamen in cafe Hoogardie aan de Gasthuisstraat om daar een nieuw koor op te richten: Mannenkoor “Hart van Brabant “.
Het nieuwe koor wist als dirigent de heer Cees van Gorp aan te trekken en voor de pianobegeleiding werd mevrouw Guusje van de Langerijt gevraagd.
Voorzitter van het eerste uur: de heer van Dijk
Vol goede moed ging men aan de slag.
Al na enkele maanden (op 18 juni 1981) overleed mevrouw Van de Langerijt, slechts 46 jaar oud. Je begrijpt: grote verslagenheid alom.
Gelukkig voor het koor kon de nog piepjonge - pas 23 jaar oud zijnde, maar beloftevolle - Harry Swinkels al snel haar plaats innemen.
Een volgend historisch moment dient zich aan tijdens de Algemene Ledenvergadering op 24 augustus 1981, die gehouden werd in het nieuwe repetitielokaal “Pas Buiten “.
Het belangrijkste agendapunt: het kiezen van een nieuwe voorzitter. De vergadering kiest de heer Pierre B. Claessens, destijds chef-redacteur van het dagblad “ Het Nieuwsblad van het Zuiden “ en tevens van het weekblad “Vrij Uit“.
De nieuwe voorzitter lanceert meteen een zeer ambitieus plan: hij wilde komen tot het formeren van een GROOT TILBURGS MANNENKOOR, dat haar muzikale medewerking zou kunnen geven bij de Zaligverklaring van Peerke Donders te Rome.
Hij schreef alle mannenkoren aan en deed een oproep aan alle koorzangers van Tilburg en omgeving, aan alle kerkelijke – en wereldlijke autoriteiten en aan – uiteraard- het bedrijfsleven om mee te doen.
Tilburgs Burgemeester de heer H.B.A. Letschert reageerde meteen zeer positief: hij liet weten graag, samen met zijn echtgenote aanwezig zou willen zijn. Ook de wethouder van Cultuur, mevrouw Miet van Puijenbroek zou niet onbreken. Bovendien gaf de burgervader de organisatoren de verzekering dat het hele College en de gehele Gemeenteraad achter deze organistie zouden staan.
En dat zou nodig zijn ook!!

En ja… in februari 1982 valt ook bij het Mannenkoor Goirke de uitnodiging op de mat van het Mannenkoor Hart van Brabant, waarin men de leden oproept zich te melden als deelnemer aan het Groot Tilburgs Mannenkoor en zo de viering in Rome muzikaal mee op te luisteren.
Na de wekelijkse donderdagavondrepetitie werd de uitnodiging besproken en werd onder elkaar afgesproken om niet mee te doen.
Voor de buitenwacht waren daarvoor twee argumenten bedacht: het zou te belastend zijn met betrekking tot de extra repetities en ook (!!!) wegens de eenvoudigheid van de uit te voeren mis: de 3-stemmige mis van D.L. Perosi was echt beneden het niveau, waar het toenmalige Mannenkoor zich mee bezig hield.
Maar de echte reden was natuurlijk, dat de leden van het Mannenkoor Goirke zich gepasseerd voelden omdat er officieel voor deze gelegenheid een profaan koor en niet een traditioneel kerkkoor benaderd was.
En ALS er een kerkkoor benaderd had moeten worden dan kon dat niet anders zijn geweest als het Mannenkoor Goirke, gezien de historisch kerkelijke en parochiële banden van Peerke en het Goirke.
Nee, het Goirke zou dan wel op haar eigen manier uitpakken om de Zaligverklaring van Peerke Donders de aandacht te geven waar de Zalige recht op had!
Op zondag 23 mei 1982 om 11:00u werd er in de Goirkese Kerk een Pontificale Eucharistieviering gehouden die geheel en al in het teken stond van de Zalige Petrus Donders.
Celebrant was de bisschop van Paramaribo, mgr. Van Zichem . De muzikale omlijsting werd verzorgd door het Mannenkoor Goirke, het Dameskoor Goirke, het Gemengd Koor Veldhoven/Theresia en het Jongerenkoor Gasgothe. Op het programma: de Orgelsolomesse van W.A. Mozart (KV 259), het Haec Dies van Algra, het Ave Maria van B.Somma, het Alleluja uit van G.F. Haendel en het Petrus Donderslied: “Hier zijn wij Petrus Donders, blijf mij nabij”
Aan het orgel zat Christiaan Kuijten en de algemeen muzikale leiding was in handen van Jos Vingerhoets.

Maar…. intussen (en desondanks) groeide het ad – hoc Groot Tilburgs Mannenkoor uit tot 80 personen en er werd in deze samenstelling proef gedraaid op 16 mei 1982 in de Hollandse kerk in Baarle – Nassau.
Dirigent Cees van Gorp was helaas ziek geworden en daarom werd deze generale repetitie gedirigeerd door Paul van Hoek. De orgelbegeleiding was in handen van Harry Swinkels.

Alles wat men een week later in Rome zou zingen werd die avond ook uitgevoerd.
Ondersteund door de nodige aandacht in de kranten werd Tilburg in de weken voor de Romereis in de juiste sfeer gebracht. Er was sprake van enige opwinding in de stad: immers, wij gaan naar Rome toe!!
Links en rechts werd er door de deelnemers goed gespaard: elke zanger moest NLG 100 inleggen, bracht hij een reisgenoot mee, dan was daarvoor NLG 450 nodig.
Er was nog een financieel hobbeltje te nemen.
Het vertrek was gepland (en betaald) vanuit Rotterdam. Maar het vliegtuig stond op Schiphol.
Wie ging het gelag betalen om van Schiphol naar Rotterdam te vliegen?
Inderdaad, de gemeente Tilburg deed haar woord gestand en betaalde het benodigde bedrag van vele tienduizenden guldens!!

Maar ... er dreigde alsnog een forse kink in de kabel te komen.
De Italiaanse luchtverkeersleiders kondigden aan, dat zij in het weekend van de 23e mei in algemene staking zouden gaan. Geen vliegverkeer mogelijk dus in het Romeinse luchtruim!!
De heer Theo Wassing, directeur van Raptim Reizen en medeorganisator van deze unieke reis, wist echter via zijn netwerk in de luchtvaart ervoor te zorgen dat het Groot Tilburgs Mannenkoor op zondag 23 mei om 07.30 uur toch kon vertrekken vanaf Rotterdam Airport (toen nog Zestienhoven geheten).
Vanuit het repetitielokaal “Pas Buiten” moest men dan wel al om 04:00u vertrekken!!!


Bron: Carol Donders

Om 09.30 uur landde het KLMtoestel op het vliegveld te Rome, waar bussen al klaar stonden om het gezelschap naar het St. Pietersplein te brengen. Op het St.Pietersplein was er een apart vak gereserveerd voor de Tilburgers.


Bron: Carol Donders

Al snel was daar sprake van enige hilariteit: onder het motto “wij zijn van Tilburg en dat moeten jullie allemaal weten” begon de gehele Tilburgse afvaardiging spontaan het Peerke Donders lied te zingen.
De Zwitserse Garde kwam onmiddellijk in het geweer en riep het Tilburgse vak streng tot de orde. Alleen ja…wat denk je…. daar trokken ze zich helemaal niets van aan.
Er hingen 5 geblindeerde wandtapijten aan de buitengevel.
Toen paus Johannes Paulus II in het Nederlands de Tilburgse afvaardiging toesprak ontrolde zich het grote schilderij van Peerke Donders.


Het baldakijn met het portret van Petrus Donders, onthult op het moment dat paus Johannes Paulus II
de zaligverklaring uitsprak. Het baldakijn van Peerke was iets groter dan dat van de vier anderen, die
tegelijkertijd zalig verklaard werden, omdat Peerke de enige priester was onder het vijftal.
Bron: Carol Donders

Bij deze gelegenheid bepaalde de paus ook dat de Peerke Dondersdag werd vastgesteld op de sterfdag van Peerke, namelijk op 14 januari.
’s Middags na de lunch kregen de Tilburgers een “spoedrondleiding” langs de bezienswaardigheden van Rome.
Alleen….. (pijnlijk detail ??) …in de St Pieter zijn ze wegens tijdgebrek niet geweest.

’s Middags om 17.00 uur was er de Pontificale Eucharistieviering in de overvolle St.Joachimkerk (San Gioacchino ai Prati di Castello, de titelkerk van Kardinaal Alfrink) met vele kerkelijke en wereldlijke hoogwaardigheids-bekleders.


Bron: Carol Donders

Kardinaal mgr. Alfrink celebreerde de mis, deken Bijl uit Tilburg en pastoor Manders van de parochie Tilburg – Heikant waren concelebrant.
Eveneens waren aanwezig kardinaal mgr. Willebrands en de bisschoppen mgr. Bluyssen (bisdom Den Bosch), mgr. Zwartkruis ( bisdom Haarlem ) en mgr. Bãr ( hulpbisschp van het bisdom Rotterdam ).
Suriname werd vertegenwoordigd door o.a. Premier Neijhorst.
Achter het altaar zong het Groot Tilburgs Mannenkoor de driestemmige mis van D.L. Perosi, de door Harry Swinkels gecomponeerde meerstemmig Nederlandse- en Surinaamse Peerke Donders liederen, het Laudes et Gratiae (componist P. Theodor Grau, 3 stemmig mannenkoor met baritonsolo) en tot slot het overdonderende Domine Salvam Fac, nu niet met de tekst Regina Nostram (onze Koningin), maar Johannes Nostram (vanwege paus Johannes) van de componist Giessen.


Bron: Martin Populiers

Het was grandioos, het was een fantastische ervaring: deze juichende mis van Perosi (gecomponeerd door de kapelmeester van de Sixtijnse kapel voor een mannenkoor in Venetië), een groots mannenkoor op volle kracht, een kerk met een schitterende accoustiek en organist Harry Swinkels, die de sterren van de hemel speelde.

Alleen… nog een kleinigheidje….. men had dan wel mogen landen die ochtend, de staking zelf was nog in volle gang. Dus vertrekken was niet gepland, alle vliegtuigen bleven aan de grond.
Er was echter iemand, die weliswaar niet in het vliegtuig zat bij vertrek die ochtend, maar die wel heel zeker van plan was die avond naar “Eugenie, mijn lieve echtgenote” terug te keren, en dat was onze Minister President, Mr. Dries van Agt.


Bron: Carol Donders

Hij nam alsnog contact op met de Romeinse autoriteiten en bracht hen aan het verstand, dat hier sprake was van een vlucht op regeringsniveau, waarbij hij gebruik wenste te maken van dat KLMvliegtuig dat die ochtend inderdaad was binnengekomen( en waarbij hij dan tegelijkertijd dat koor ook mee terug zou nemen).
En zo geschiedde!!
Dank zij dit persoonlijke ingrijpen van Prof.Dr.Mr. Van Agt was het mogelijk dat het Tilburgse gezelschap op dezelfde dag -23 mei- weer huiswaarts kon vliegen en zo werd er 23.00 uur geland op Schiphol.

Toch was dit niet meteen het laatste optreden van Het Groot Tilburgs Mannenkoor.
De parochie Heikant organiseerde op 31 mei 1982 ook een Pontificale viering in de kerk aan de Schans. Daar was de celebrant mgr. J. Bluyssen, bisschop van ’s Hertogenbosch, geassisteerd door vele geestelijke autoriteiten.
En s`middags trok het koor mee in processie naar het ouderlijk huis van Peerke, waar om 15.00 uur een plechtige gebeds – en zangdienst werd gehouden.
Daarmee had het Groot Tilburgs Mannenkoor haar taak, muzikale omlijsting te verzorgen rondom de Zaligverklaring van Peerke Donders, volbracht.
Toch kwam het koor daarna nog een keer in actie!
Op 17 september 1982 neemt Pierre Claessens afscheid als voorzitter zowel van het Mannenkoor Hart van Brabant als van het tijdelijke opgerichte Groot Tilburgs Mannenkoor, wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd.
Het Groot Tilburgs Mannenkoor zwaait bij die gelegenheid haar voorzitter en zichzelf muzikaal uit.”

Er zijn talloze foto’s gemaakt van deze Reis naar Rome.
Op de site van Cubra staat een link naar het werk van fotograaf Pieter de Groot.
Zie daarvoor:
http://www.cubra.nl/rijkroomsleveninhoud/welcomepeerkedonders.html

Ongetwijfeld zijn er nog vele terug te vinden in de familiefotoboeken uit die tijd. Maar inderdaad, zoals ook Prof. Mr. Dries van Agt op 3 mei 2010 schreef aan voorzitter Jan van de Put in antwoord op zijn vraag gebruik te mogen maken van de foto’s die hij wellicht ook zou hebben gemaakt: “Of ik nog fotomateriaal heb? Helemaal uitgesloten is dat niet. Maar ik zou het moeitevol moeten opdelven uit de baaierd van ongeordende papieren die her en der in mijn archiefkelder nog in dozen liggen opgestapeld”.

Tenslotte: de toen al zeer actieve Locale Omroep Goirle (LOG) maakte van ook van deze dag film/tv-opnamen.

* Naschrift:
Met dank dat we in de gelegenheid werden gesteld de uitgave “Vijf jaar lief en leed van het Mannenkoor Hart van Brabant” te mogen raadplegen en hieruit mochten citeren.